Nga-nga o Buyo

Sikat na sikat ngayon ang pagkakaroon ng maputing mga ngipin. Sandamakmak na komersyal ang nasa TV na nagbebenta ng mga toothpaste na nagpapa-puti ng ngipin at nagpapa-bango ng hininga. Ang pagkakaroon ng maputing ngipin ang naging bagong batayan ng kagandahan.

Sa kasamaang palad, ang bagong batayan na ito, kasama naren ang pag-import ng mga sigarilyo mula sa ibang Kanluraning bansa, ay pumapatay sa isang tradisyon na nagbuklod sa iba't-ibang mga grupo sa Pilipinas, mula Luzon hanggang Mindanao. Ang tradisyong ito ay nagresulta ren sa libo-libong mapula (imbes na maputi) na mga ngipin at pagdudura sa pampublikong lugar.

Ang mapulang ngipin ng isang taga-Cordillera

Ito ang nga-nga. Ang tradisyon ng nga-nga o buyo ay matagal nang tradisyon ng mga grupo sa Pilipinas, bago pa man dumating ang mga Kastila, at nagpatuloy ito noong panahon ng kanilang pananakop.

Ang mga sangkap ng pag-nga-nga ay ang mga sumusunod: mani ng areka (bunga), dahon ng betel (ikmo), at apog. Pumuputol ng maliit na parte ng dahon at ipinapahid ang apog dito. Inilalagay ang hiniwang mani sa dahon na may apog, at pagkatapos ay tinitklop ang dahon at nginunguya.

Ang tatlong sangkap sa paggawa ng nga-nga

Binabalot ang apog at mani ng areka sa dahon.

Isang mahalagang parte ng buhay noon ang nga-nga. Ito ay simbolo ng mabuting pakikitungo sa kapwa: ang may ari ng isang bahay ay dapat laging nag-aalok ng nga-nga sa kanyang mga bisita. Ginagamit ren ito sa panliligaw, ang pag-tanggap o pag-tanggi sa inalok na nginuyang nga-nga ay nangangahulugan ren ng pag-tanggap o pag-tanggi sa panliligaw ng isang manunuyo.

Maging sa mga ritwal, nag-aalok ng mani, dahon, at apog ang mga katutubo sa mga diyos at espiritu, sa paniniwalang ang nga-nga ay paborito ng mga diyos. Madami ren mga kwentong oral na pinasa mula sa ating mga ninuno kung saan kasama ang nga-nga.

Ang kahalagahan ng nga-nga ay makikita sa mga lalagyang ginawa para rito. Ang ibang lalagyan ay para madala ang mga mani, dahon, at apog kahit naglalakbay, habang ay iba naman ay lalagyan para sa bahay. Mayroon reng mga instrumentong ginagamit para hiwain ang mani.

Lalagyan galing Maranao. Itinatali ito sa paligid ng baywang.

Kalukate, o pang-hiwa ng mani ng areca.

Caticut. Ginagamit para haluan ng tobako ang apog.

Lalagyan ng nga-nga ng mga Tausug.

Sa pagdating ng mga Amerikano, ipinagbawal ang dumura sa mga lansangan. Kaya naman tuluyang naglaho ang tradisyon ng nga-nga.



----
Mga Larawan:

[1] http://static.flickr.com/112/259404709_2bd45869b7.jpg
[2] https://lh4.googleusercontent.com/-OPi-QWOiAPs/UIcvbNFkCyI/AAAAAAAAEUo/IARmmpH-BXk/s600/nganga-everydaysweetnotes5.jpg
[3] https://lh3.googleusercontent.com/-ELAnpa1J8U0/UIcval8hDYI/AAAAAAAAEUY/C-eCccY7s0E/s600/nganga-everydaysweetnotes6.jpg
[4] http://www.lasieexotique.com/mag_betel/mag_betel-18.jpg
[5] http://www.lasieexotique.com/mag_betel/mag_betel-16.jpg
[6] http://www.lasieexotique.com/mag_betel/mag_betel-19.jpg
[7] http://www.lasieexotique.com/mag_betel/mag_betel-21.jpg