Sunday, October 20, 2013

Ang mga Negrito at Austronesian

Marahil naituro dati ng iyong guro sa kasaysayan ang Beyer Wave Migration Theory ni H. Otley Beyer, kung saan tatlong malalaking grupo ng tao ang dumating sa Pilipinas. Ayon kay Beyer, ang nauna ay ang Negrito, tapos ang Indones, at pinakahuli ay ang mga Malay na siya umanong bumubuo sa malaking parte ng populasyon sa Pilipinas. Ngunit alam mo ba na ang teoryang ito ay matagal nang napatunayan na hindi totoo?

Ayon kay William Henry Scott, historyador ng kasaysayan ng Pilipinas at eksperto sa 16th century na Pilipinas, halos walang ebidensya at hindi kapani-paniwala ang metodolohiya na ginamit ni Beyer. Ngayon ay halos wala nang antropologo na naniniwala sa Beyer Wave Migration Theory.

Si William Henry Scott ay isang historyador na malaki ang nai-ambag sa kaalaman tungkol sa kasaysayan ng Pilipinas bago ito naging kolonya ng mga kanluraning bansa.


Kung ganoon, ano ang pinaniniwalaang teorya na umaayon sa mga nahanap na ebidensya?

Sinasabing may dalawang alon ng pagdayo ng tao sa Timog Silangang Asia at Pasipiko na maaaring magpaliwanag sa kasalukuyang populasyon sa mga nasabing lugar. Ang una ay ang mga Australoid, ang ninuno ng mga kasalukuyang Negrito. Nakarating sila 5,000 - 6,000 taon na ang nakakalipas. Sila ay kilala sa pagkakaroon ng maitim na balat. Pinaniniwalaang ang ninuno ng mga Negrito ay nanggaling sa mga unang tao lumabas mula Aprika.

Ang mga Negrito ngayon

Ang pangalawang alon ng pagdayo ay ang mga Southern Mongoloid, o mga Austronesian. Sila ay sinasabing may kayumangging balat. Ang mga Austronesian ay nanatili sa malaking bahagi ng Timog-Silangang Asia at Pasipiko, kabilang na ang Malaysia, Taiwan, East Timor, Pilipinas, Indonesia, Brunei, Madagascar, Micronesia, Polynesia, New Zealand, at Hawaii. Ang wika ng mga grupong Austronesia sa mga bansang ito ay bahagi ng Austronesian language family, na ang ibig sabihin ay mayroong iisang lumang wika na pinanggalingan silang lahat.

Ang Austronesian language family ay matatagpuan sa mga bansang kulay rosas


Mayroong dalawang teorya sa kung paano nakarating ang mga Austronesians sa iba't-ibang bahagi ng Timog Silangang Asya. Ang unang teorya ay ang Out of Taiwan model, kung saan magmula sa Taiwan ay nagkaroon ng malakihang pagdayo sa ibang bansa dala ng pagtaas ng populasyon (5000-2500 BC). Maaaring unang nakarating ang Austronesian sa hilagang bahagi ng Pilipinas at pagkatapos ay dumayo sila pababa ng bansa, hanggang ang ilan ay naglayag papuntang Borneo at Indonesia sa timog, at sa Micronesia at Melanesia naman sa silangan.

Katutubong Atayal galing Taiwan na may tattoo sa mukha. Importante ang papel ng tattoo sa buhay at kultura ng mga Austronesiano

Ang pangalawang teorya ay ang Out of Sundaland model, kung saan sinasabing nagmula ang mga Austronesian sa isang landmass sa Asya na tinatawag na Sundaland. Ngunit noong mahigit kumulang 15,000 hanggang 7,000 years ago, matapos ng huling Panahon ng Yelo (Ice Age), ay nagkaroon ng malakihang pagdayo sa ibang parte ng Timog Silangang Asya dahil sa paglubog ng ilang bahagi ng Sundaland.

Sa kaliwa makikita ang sinasabing Sundaland na lumubog dahil sa huling Ice Age.

Sa kasalukuyan, parehong mayroon pang mga butas ang dalawang nasabing modelo sa pagdayo ng mga Austronesiano. Ito ay nanatiling mga teorya pa lamang na nangangailangan pa ng mas matibay na mga ebidensya. Maaaring sa mga sumusunod na taon o dekada ay mayroon mga ebidensya na makakapagpatunay sa Out of Taiwan model, o sa Sundaland model, o maaaring magbunga pa ng iba pang teorya.


---
Mga larawan:

[1] http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/ScottWiki.jpg/220px-ScottWiki.jpg
[2] http://abagond.files.wordpress.com/2009/09/lgaetawomen.jpg?w=500
[3] http://en.wikipedia.org/wiki/File:Human_Language_Families_(wikicolors).png
[4] http://en.wikipedia.org/wiki/File:Atayal.jpg
[5] https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhIBOZ85MT0BxAzLkuGRecBa0Lu-jX1zj9Z6i6j8wsmzylxGJlAsRgvGMfAyoE9xg-JsmkZ55aklwt9xE38CuIFVJIgayhPX8f1H6xvPPPIwYSAyaiYy88FraQTZzMkjJLz74dRGhqbdQeF/s1600/Sundaland+2.jpg

Salangsang Urn Burials

Ano nga ba ang mararamdaman mo kung sa inyong lugar ay may mga yungib na naglalaman ng mga lalagyang apog? At sa loob ng mga lalagyang ito ay buto ng mga tao? Hindi ka ren ba matatakot?

Marahil ito ang nararamdaman ng mga Manobo na nakatira sa Barrio Salangsang, malapit sa may talampas ng Kulaman, sa mga baybayin ng Lebak, Timog Cotabato. Sa mga yungib ng Salangsang nakatago ang mga batong lalagyan na ginamit bilang secondary burial (o lagayan ng mga buto ng namatay) noong 585 AD. Hindi pinapakailaman ng mga Manobo ang mga batong lalagyan, ni hindi sila pumapasok sa lugar, pagkat para sa kanila ito ay banal at sagradong lugar na di maaaring pasukin nino man.

Mga batong lalagyan ng Salangsang

Kakaiba ang mga lalagyang ito sa mga nahanap sa ibang lugar sa bansa, pagkat madalas ay gawa sa terakota ang mga banga na pinaglalagyan ng buto. Mayroon ren mga disenyo sa mga batong lalagyan, may porma na tila ari ng lalaki sa takip ang iba, at may porma namang tila suso at ari ng babae ang iba. May mga nakaukit na mukha ren sa mga ito. Ang isa sa mga lalagyan ay may dalawang ulo na magkalikod, at iniisip na maaaring ito ay naging lalagyan para sa kambal.

Batong lalagyan ng lalaki

Iba-iba ren ang hugis ng mga lalagyang ito. Ang iba ay kwadrado habang ang iba naman ay silindro. Sinasabing mas luma ang mga kwadradong lalagyan habang mas bago naman ang mga silindro.




---
Mga larawan:

[1] http://www.ayalamuseum.org/images/ayalamain/collections/thumbnails/archaeological-burial-jar.jpg
[2] http://www.museumsyndicate.com/images/6/55035.jpg
[3] https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3aGq_I6Mv7bbbsAD3Qlp5Ju3r8Cx2KK7vAwKRcRfc2LA_33P1TGT6tcs-O6lwmxmiqOSl8IShhlXMXchfLArCLCEnIyTuKdbyjPdq4RYO5TsAwfxB9pE_Em94LjN4LymhWFomLmG506w/s400/USC+Burial+Jars+2.jpg

Saturday, October 19, 2013

Baybayin

Kapag nagsusulat tayo sa Filipino, Bisaya, Kapampangan, o anu pa mang dialekto o lengwahe na ginagamit sa Pilipinas, ang ginagamit nating mga titik ay hango sa kanluran (English alphabet). Ngunit ano ang mga titik na ginamit bago pa man dumating ang impluwensiya ng mga kanlurang bansa?

Ang baybayin ay isa sa kakaunting systema ng pagsusulat na tumubo mula sa Timog Silangang Asia, ang iba ay galing sa Sumatra, Java, at Sulawesi. Katulad ng mga sistema ng pagsusulat sa mga bansang ito, abugida ren ang baybayin, na ang ibig sabihin ay kahit ano mang katinig ay awtomatikong sinusundan ng patinig na "a." Gumagamit ng mga marka, o kudlit, para masundan ang katinig ng iba pang patinig. 

Kapag ang kudlit ang nasa taas, ang kasunod na patinig ay "i". Kapag ang kudlit ay nasa baba, ang kasunod na patinig ay "u".

Baybayin

Sinasabing ang mga systema ng pagsusulat sa malaking bahagi ng Timog Silangang Asya ay hango sa Sanskrit na mula sa India.

Halimbawa ng lumang Sanskrit


Sinasabing inuukit sa tahol ng bamboo ang baybayin, at madalas ay mga maiikling sulat at paalala ang mga kasulatang inilalagay.

Nang dumating ang mga mananakop ay ikinagulat nila na may kakayahang magsulat at magbasa ang mga katutubo. Sa ngayon, wala pang malinaw na ebidensya sa kung gaano kalaking porsyento ng populasyon noon ang kayang makapagsulat at makapagbasa. Ngunit ginamit paren ng mga Kastila ang baybayin sa kanilang mga libro upang maintindihan ng mga katutubo. Ang Doctrina Christiana en lengua Espanola y Tagala (The Christian Doctrine in Spanish and Tagalog), ang unang librong inilimbag sa bansa, ay nakasulat sa Espanyol at sa Baybayin.

Doctrina Christiana



---
Mga larawan:
[1] http://www.creativeroots.org/wp-content/uploads/2010/02/baybayin_typography.jpg
[2] http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3f/Devimahatmya_Sanskrit_MS_Nepal_11c.jpg
[3] http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg

Lingling-o

Pumunta ka lamang sa kahit saang mall ay maaari ka nang makabili ng iba't-ibang klaseng alahas. Ang mga ito ay iba-iba ren ang disenyo, ang kulay, at ang materyales na ginamit. Mayroong gawa sa mamahaling bato o metal, at meron namang plastic lamang. Madali na lamang para sa atin ang bumili nito kailanman natin gustuhin.

Iba't ibang alahas ang matatagpuan ngayon sa merkado

Ngunit para sa ating mga ninuno, kinailangang sila mismo ang gumawa ng mga hikaw, alahas, at pulseras nila. Ang lingling-o ang itinawag sa isang tipo ng mga alahas na gawa sa batong-lungtian noong Maagang Edad ng Metal. Ang ilan sa mga ito ay mga hikaw na hugis singsing at may nakausli sa ilang bahagi na hugis supang.



Ang imahe sa taas ay nagpapakita ng mga lingling-o, ang nasa pinaka-kaliwa ay nagmula sa Vietnam, habang ang dalawa sa kanan ay galing sa Pilipinas. Ngunit ayon sa mga eksperto, iisang lugar sa Taiwan ang pinanggalingan ng batong-lungtian na materyales nito. Pinapakita lamang nito na nagkaroon ng kalakalan sa iba't-ibang lugar sa Timog Silangang Asya.

Gumamit ren ng ibang materyales (tulad ng bato) ang mga sinaunang tao sa Pilipinas. Pinaghihinalaan na ang mga lingling-o na gawa sa batong-lungtian ay para sa mga mas nakakataas noong mga panahon na iyon.

Hanggang ngayon ay makakahanap ng mga alahas na hawig sa lingling-o sa mga grupo ng Ifugao o Igorot. Ngunit ang sa kanila ay gawa sa tanso o bakal.



---
Mga larawan:

[1] https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWaGRROYIA-i7Mq5cLh56_lQFc18n54evCcLLQTvzgA3zX3q6bbWUSvzYJ8UZFO2JbVK3wVZI7m3ABv1HphL3WwkPKmdcDk2Q7SjfWgpMwUk5zOrTNajKdFdEvxEn_JxJvf9bseKgbA9hl/s1600-h/PC050030.JPG
[2] http://news.softpedia.com/newsImage/5-000-Years-Old-Jade-Earrings-Betray-Long-Route-Seafaring-2.jpg/
[3] https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_21O7j55amrnIc9ljAut2emKE__TFpdcXXhBUVs1Cn9MLjgzbCB9iH53AV_8ReilFB6j6EgpME4wiBBtEbhTbP-TmH2swba1tPBTCJnpwO86uzKQt-GRzFfLgG9IaKjT8tg_SZiOr16M/s400/DSCN0168_small.JPG.jpeg


Ginto

Marahil nakarinig ka na ng mga kwento tungkol sa mga gintong nakabaon sa Pilipinas. Nandiyan ang kwento ng Yamashita, o di kaya ng Golden Buddha. Ngunit bakit kaya napakarami ng kwento tungkol sa nakabaong ginto? Ito lamang ba ay mga di-kapani-paniwalang mga panaginip ng mga taong nag-aasam na makahanap ng kayamanan at daan sa mas masaganang buhay? O mayroon kayang basehan ito sa ating kasaysayan?

Ginto na alahas ng mga Tagalog, mula sa Boxer Codex.


Walang kasintulad ang kasaysayan ng ginto sa ating bansa. Sinasabing ikinagulat ng mga Kastila dami ng gintong alahas at kung gaano tila pangkaraniwan lamang itong parte ng kasuotan ng mga tao. Sinulat ng Italyanong si Pigafetta na kakailanganin mo lamang hawiin ng kakaunti ang lupa upang makahanap ng mga ginto kasinlaki ng wolnat. Ito marahil ang isa sa mga dahilan kung bakit pinagka-interesan ng mga mananakop ang ating bansa.

Ngunit napansin ng mga Kastila na hindi gahaman ang mga katutubo sa ginto. Kinukuha lamang nila ang kailangan nila, at mas ninanais na hayaan na lamang sa ilalim ng lupa ang ibang ginto upang hindi ito manakaw. Sa katunayan, ang pagkamkam ng mga Kastila sa mga kayamanan ng mga katutubo ay nagtulak sa kanila na tigilan ang pagmina ng ginto.

Tandaan ang tatlong "G" na motto ng mga mananakop: Gold, God, & Glory


Napakahusay ng pag-gamit ng ating mga ninuno sa ginto, at hindi maisip kung papaano nabuo ang mga alahas na nahukay mula sa mga excavation sites. Pinapakita na mayroong malalim na kaalaman ang mga katutubo sa pag-gamit ng ginto. Pinapatuyan ren nito na mayroong mataas na antas ng sibilisasyon ang mga grupo ng tao sa Pilipinas bago pa man dumating ang mananakop.

Isa marahil sa pinakamaganda at malaking alahas na gawa sa ginto na nahanap sa Pilipinas ay ang "Sacred Thread." Ito ay gawa sa purong ginto na mataas ang kalidad, at mayroong bigat na 4 kilos. Sinasabing pareho ito sa ginagamit sa India para sa mga seremonya.

Ang "Sacred Thread"

Detalye ng "Sacred Thread"

Isa pang kahanga-hangang gintong bagay na gawa ng ating mga ninuno ay ang "Kinnari." Ito ay isang mitolohikal na karakter na kalahating-babae at kalahating-ibon. Hango ito sa mitolohiya ng mga Hindu, ngunit ang pagkagawa at pagrepresenta sa karakter ay walang katulad sa India man, sa Java, o sa iba pang bansa. Ito lamang ang nahanap na representasyon ng Kinnari na three-dimensional, tila iskultura na may haba, taas, at lapad.


Detalye ng maamong mukha ng Kinnari

Kinnari, 10th - 13th century


Tunay ngang kahanga-hanga ang mga gintong alahas at bagay na binuo ng ating mga ninuno.

Ngunit bakit nga ba sa lahat ng ginto at iba pang natural na yaman ng Pilipinas ay nananatiling naghihirap ang malaking porsyento ng populasyon na ito? Nasaan ang yaman na dapat ay minana mula sa ating mga ninuno? Bakit hindi natin nadadanas ang yaman ng bansa? Sa mga kasagutang ito, maaaring makakuha ng mga sagot mula sa kasaysayan.



---
Mga larawan:
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/File:Naturales_4.png
[2] http://goldratefortoday.org/wp-content/uploads/2011/03/spanish-conquest-of-america1.jpg
[3] https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCCgQNsvJqKPnojCDdzs9Fbptiwe68FCl36ENDGUE30I4Cf-9Wf10sPVdEgro0KeOaTAty8vf6YutMDX_oM7I0SfCydi4xyg5nOtg2WGrs9L2hqwcHvgMfPZNmdI4kuZ6_V6bqcME0Ev8/s400/WM-IMG_2303-5.jpg
[4] http://www.ayalamuseum.org/images/ayalamain/about/press-media/gold-image_non-exhibitions.jpg
[5] http://www.ayalamuseum.org/images/ayalamain/exhibitions/feature/gold.png
[6] http://www.ayalamuseum.org/images/ayalamain/exhibitions/gold/kinnari.png



Ijang

Madaming iba't-ibang kastilyo na itinayo ang mga sinaunang tao. Andyan ang mga higanteng istruktura ng mga Mayan at Aztec, mga pyramid ng Ehipto, o ang mga kastilyo ng mga hari at duke noong panahon ng pyudalismo sa Europa. Ngunit alam nyo ba na mayroon reng mala-kastilyo na gawa sa bato ang ating mga ninuno sa Pilipinas? Ito ang mga ijang sa Batanes.

Guhit ng artist ng posibleng itsura ng ijang noon

Ang mga ijang ay maliit na prehistoric monuments na gawa sa bato at mala-kastilyo ang istruktura. Ito ay may kapareho ang itsura sa mga gusuku, o mga batong kastilyo sa Okinawa, Japan.

Gusuku, Okinawa, Japan

Savidug Ijang, Sabtang Islang, Batanes

Malinaw na tinirhan ang mga ijang at ginamit bilang kuta mula sa mga atake, ngunit hindi pa malinaw kung sino ang mga tumira dito at sino ang mga posibleng kaaway nila. Katulad ng mga gusuku, pinili ng mga gumawa ng ijang ang lokasyon at topograpiya ng pagtatayuan nito. Ginamit ang natural na taas at stratehikong lokasyon ng napiling lugar.

Isa pang interesanteng bagay na nahanap sa mga ijang ay mga bato na may butas. Ang mga batong ito ay tinawag na "micro-megalithic" na mga istruktura dahil mayroon reng nahanap na kapareho nito sa Indonesia, Malaysia, at Taiwan.

Mga batong may butas

Hindi parin alam kung para saan ba talaga ang mga batong ito. Ilan sa mga teorya ay 1) maaring ginamit sila pambuo ng mga bahay sa idjang, o 2) sila ay may pang-politikal, pang-sosyal, o pang-relihiyon na papel sa sinaunang lipunan.



---
Mga larawan:

[1] http://i1218.photobucket.com/albums/dd413/liquiddruid/Prespanish/Artist-Sketch-Idjang-300x200.jpg
[2] http://www.panoramio.com/photo/816167
[3] http://lh6.ggpht.com/marne.kilates/RlWH2Zy3d_I/AAAAAAAAAfk/Q4VcsyFVuLg/s576/Idjang.jpg
[4] http://i1218.photobucket.com/albums/dd413/liquiddruid/Prespanish/IMG_2253.jpg

Mga Banga ng Maitum

Kapag namatayan, naging kagawian na na maglagay ng lapida bilang pananda ng ipinag-libingan. Madalas ay mayroong dedikasyon sa lapida galing sa mga namatayan, nakikita sa maiikling dedikasyon ang ilang aspeto ng buhay ng namatay. Sa ilang mas mahal na lapida, mayroon ren imahe ng taong lumipas na nakau-ukit sa bato o marmol. Sa ganito ay nagiging "personalized" ang lapida.

Kahit ang ating mga ninuno ay mayroong kagawian na hawig sa paglalagay ng lapida. Sa yungib ng Ayub, sa Pinol, Maitum, Saranggani Province, ay nahanap ang mga banga na terakota na may disenyo na tila hawig sa parte ng tao.  Ito ay nanggaling sa Edad ng Metal, mula 5 BC - 225 AD.


Mga banga ng Maitum na hawig sa tao

Detalye ng mga mukha sa takip ng bunga


Ang ilan sa mga banga ay ginamitan ng pulang pintura sa mukha at itim sa buhok, at ang iba naman ay mga butas sa tuktok ng ulo. Iniisip na maaaring nilagyan ng mga damo ang mga butas na ito para magrepresenta sa buhok.




Natatangi ang mga mukha sa bawat banga ng Maitum, walang magkakamukha at iba-iba ang expresyon sa kanilang mga mukha - mayroong tila masaya, seryoso, malungkot, matanda, bata at kung ano-ano pa. 




Ang ilan naman ay mga mga hikaw, habang ang iba ay may mga ngipin. Para sa katawan, mayroong ibang may kamay, paa, at pusod. Pinapakita ren ang ari ng lalake o babae, depende sa kasarian ng namatay.

Tunay na kahanga-hanga ang mga bangang ito na nahanap sa Maguindanao. Ang paglilibing at paglalagay ng buto sa mga terakota na banga ay laganap sa buong Timog-Silangang Asia, ngunit sa Pilipinas lamang nakadiskubre ng mga banga na katulad ng sa Maitum. 



---
Mga larawan:

[1] http://i71.photobucket.com/albums/i150/jbersales/MaitumCotabatoanthropomorphicjars.jpg
[2] Sariling kuha.
[3] Sariling kuha.
[4] Sariling kuha.